श्री रामदास स्वामी कृत राम करुणाष्टके अनुदिन अनुतापें तापलों रामराया । परमदिनदयाळा नीरसी मोहमाया ॥ अचपळ मन माझें नावरे आवरीता । तुजविण शिण होतो धांव रे धांव आता ॥ १ ॥ भजनरहित रामा सर्वही जन्म गेला । स्वजनजनधनाचा व्यर्थ म्यां स्वार्थ केला ॥ रघुपति मति माझी आपुलीशी करावी । सकळ त्यजुनि भावें कांस तूझी धरावी ॥ २ ॥ विषयजनित सूखें सौख्य होणार नाहीं । तुजविण रघुनाथा वोखटें सर्व कांहीं ॥ रघुकुळटिळका रे हीत माझें करावें । दुरित दुरि हरावें सस्वरूपीं भरावें ॥ ३ ॥ तनु-मन-धन माझें राघवा रूप तुझें । तुजविण मज वाटे सर्व संसार वोझें ॥ प्रचलित न करावी सर्वथा बुद्धि माझी । अचल भजनलीला लागली आस तूझी ॥ ४ ॥ चपळपण मनाचें मोडितां मोडवेना । सकळ स्वजनमाया तोडितां तोडवेना ॥ घडि घडि विघडे हा निश्चयो अंतरीचा । म्हणवुनि करूणा हे बोलतो दीनवाचा ॥ ५ ॥ जळत ह्रदय माझें जन्म कोट्यानुकोटी । मजवरि करुणेचा राघवा पूर लोटीं ॥ तळमळ निववीं रे राम कारुण्यसिंधू । षड्‌रिपुकुळ माझें तोडि याचा समंधू ॥ ६ ॥ तुजविण करुणा हे कोण जाणेल माझी । शिणत शिणत पोटीं लागली आस तुझी ॥ झडकरि झड घालीं धांव पंचानना रे । तुजविण मज नेती जंबुकी वासना रे ॥ ७ ॥ सबळ जनक माझा राम लावण्यकोटी । म्हणवुनि मज पोटीं लागली आस मोठी ॥ दिवस गणित बोटीं ठेवूनि प्राण कंठीं । अवचट मज भेटी होत घालीन मीठी ॥ ८ ॥ जननिजनकमाया लेंकरूं काय जाणे । पय न लगत मूखीं हाणिता वत्स नेणे ॥ जळधरकण आशा लागली चातकासी । हिमकर अवलोकी पक्षिया भूमिवासी ॥ ९ ॥ तुजविण मज तैंसे जाहलें देवराया । विलग विषमकाळीं तूटली सर्व माया ॥ सकळजनसखा तूं स्वामि आणीक नाहीं । वमकवमन जैसें त्यागिलें सर्व कांहीं ॥ १० ॥ स्वजनजनधनाचा कोण संतोष आहे । रघुपतिविण आतां चित्त कोठें न राहे ॥ जिवलग जिव घेती प्रेत सांडूनि जाती । विषय सकळ नेती मागुता जन्म देती ॥ ११ ॥ सकळ जन भवाचे आथिले वैभवाचे । जिवलग मग कैंचे चालतें हेंचि साचें ॥ विलग विषमकाळीं सांडिती सर्व माळीं । रघुविर सुखदाता सोडवी अंतकाळीं ॥ १२ ॥ सुख सुख म्हणतां हें दु:ख ठाकूनि आलें । भजन सकळ गेलें चित्त दुश्र्चीत जाले ॥ भ्रमित मन कळेना हीत तें आकळेना । परम कठिण देहीं देहबुद्धि वळेना ॥ १३ ॥ उपरति मज रामीं जाहली पूर्णकामीं । सकळभ्रमविरामीं राम विश्रामधामीं ॥ घंडिघडि मन आतां रामरूपीं भरावें । रघुकुळटिळका रे आपुलेंसें करावें ॥ १४ ॥ जळचर जळवासी न्स्णती त्या जळासी । निशिदिन तुजपासीं चूकलों गूणरासी ॥ भुमिधर निगमांसी वर्णवेना जयासी । सकळभुवनवासी भेट दे रामदासीं ॥ १५ ॥ असंख्यात ते भक्त होऊनि गेले । तिंहीं साधनांचे बहु कष्ट केले ॥ नव्हे कार्यकर्ता भुमीभार जालों । तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ १६ ॥ बहू दास ते तापसी तीर्थवासी । गिरिकंदरी भेटी नाहीं जनासी ॥ स्थिती ऎकतां थोर विस्मीत झालों । तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलॊं ॥ १७ ॥ सदा प्रेमराशी तयां भेटलासी । तुझ्या दर्शनें स्पर्शनें सौख्यराशी ॥ अहंता मनीं शब्दज्ञाने बुडालों । तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ १८ ॥ तुझ्या प्रीतीचे दास जन्मास आले । असंख्यात ते कीर्ति बोलोनि गेले ॥ बहू धारणा थोर चकीत जालों । तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ १९ ॥ बहुसाल देवालयें हाटकाचीं | रसाळ कळा लाघवें नाटकाचीं ॥ पुजा देखितां जाड जीवीं गळालों । तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २० ॥ कितेकीं देह त्यागिले तूजलागीं । पुढे जाहले संगतीचे विभागी ॥ देहेदु:ख होतांचि वेगीं पळालों । तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २१ ॥ किती योगमूर्ती किती पुण्यमूर्ती । किती धर्मसंस्थापना अन्नशांती ॥ पस्तावलों कावलों तप्त जालॊं । तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २२ ॥ सदा सर्वदा राम सोडूनि कामीं । समर्था तुझे दास आम्ही निकामी ॥ बहू स्वार्थबुद्धीनें रे कष्टवीलों । तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २३ ॥ नसे भक्ति ना ज्ञान ना ध्यान कांही । नसे प्रेम हें राम विश्राम नाहीं ॥ असा दीन अज्ञान मी दास तूझा । समर्था जनीं घेतला भार माझा ॥ २४ ॥ उदासीन हे वृत्ति जीवीं धरावी । अती आदरें सर्व सेवा करावी ॥ सदा प्रीती लागो तुझे गूण गातां । रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २५ ॥ सदा सर्वदा योग तूझा घडावा । तुझे कारणीं देह माझा पडावा ॥ उपेक्षूं नको गूणवंता अनंता । रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २६ ॥ नको द्रव्य- दारा नको येरझारा । नको मानसीं ज्ञानगर्वें फुगारा ॥ सगूणीं मना लाविं रे भक्तिपंथा । रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २७ ॥ मनीं कामना कल्पना ते नसावी । कुबुद्धी कुडी वासना नीरसावीं ॥ नको संशयो तोडिं संसारव्यथा । रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २८ ॥ समर्थापुढें काय मागों कळेना । दुराशा मनीं बैसली हे ढळेना ॥ तुटो संशयो नीरसी सर्व चिंता । रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २९ ॥ ब्रिदाकारणें दीन हातीं धरावें । म्हणे दास भक्तांसि रे उद्धरावे । सुटे ब्रीद आम्हांसि सांडूनि जातां । रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ ३० ॥ विश्रांति देहीं अणुमात्र नाहीं । कुळाभिमानें पडिलों प्रवाहीं ॥ स्वहीत माझें होतां दिसेना । तुजवीण रामा मज कंठवेना ॥ ३१ ॥ विषया जनानें मज लाजवीलें । प्रपंचसंगे आयुष्य गेलें ॥ समयीं बहू क्रोध शांती घडेना । तुजवीण रामा मज कंठवेना ॥ ३२ ॥ संसारसंगे बहु पीडलों रे । कारुण्यसिंधू मज सोडवीं रे ॥ कृपाकटाक्षें सांभाळि दीना । तुजवीण रामा मज कंठवेना ॥ ३३ ॥ आम्हां अनाथांसि तूं एक दाता । संसारचिंता चुकवीं समर्था ॥ दासा मनीं आठव वीसरेना । तुजवीण रामा मज कंठवेना ॥ ३४ ॥