स्कंद पुराण
स्कन्द पुराण १९
सनत्कुमार उवाच
एवं तव पिता व्यास रक्षःसत्त्रं समाहरत् ।
समापयित्वा च पुनस्तपस्तेपे च भास्वरम् ॥ १९.१ ॥
तमागत्य वसिष्ठस्तु तपसा भास्करद्युतिम् ।
उवाच प्रीतिसम्पन्नमिदमर्थवदव्ययः ॥ १९.२ ॥
वसिष्ठ उवाच
पितरः पुत्रकामा वै तपः कृत्वातिदुश्चरम् ।
पुत्रमुत्पादयन्ति स्म तपोज्ञानसमन्वितम् ॥ १९.३ ॥
अयं नः संततिं चैव ज्ञानवांस्तपसान्वितः ।
करिष्यति गतिं चैव इति वेदविदो विदुः ॥ १९.४ ॥
स त्वं तपोन्वितश्चैव ज्ञानवान्यशसान्वितः ।
पुत्रः पुत्रवतां श्रेष्ठो विहीनः प्रजया विभो ॥ १९.५ ॥
तस्मात्पितॄणामानृण्यं गच्छ व्रतवतां वर ।
सुतमुत्पादय क्षिप्रमधिकं सममेव वा ॥ १९.६ ॥
सनत्कुमार उवाच
स एवमुक्तस्तेजस्वी वसिष्ठेनामितात्मना ।
मैनाकं पर्वतं प्राप्य तपस्तेपे सुदुश्चरम् ॥ १९.७ ॥
तस्य कालेन महता तपसा भावितस्य तु ।
उमापतिर्वरं प्रादात्स च वव्रे सुतं शुभम् ॥ १९.८ ॥
स लब्धवर आगम्य ययाचे पुत्रकारणात् ।
क्षेत्रं सुपरिशुद्धं च स्वपुत्रो यत्र सम्भवेत् ॥ १९.९ ॥
सम्भ्रमन्दाशराजस्य दुहितृत्वमुपागताम् ।
पितृकन्यां ततः कालीमपश्यद्दिव्यरूपिणीम् ॥ १९.१० ॥
मत्सीगर्भसमुत्पन्नां वसोर्बीजाशनात्पुरा ।
अद्रिकामप्सरःश्रेष्ठां ब्रह्मतेजोमयीं शुभाम् ॥ १९.११ ॥
तस्यां स जनयामास वरं दत्त्वा महातपाः ।
भवन्तं तपसां योनिं श्रौतस्मार्तप्रवर्तकम् ॥ १९.१२ ॥
तव पुत्रोऽभवच्चापि शुको योगविदां वरः ।
तस्य पुत्राश्च चत्वारः कन्या चैका सुमध्यमा ॥ १९.१३ ॥
व्यास उवाच
कथं वैरं समभवद्विश्वामित्रवसिष्ठयोः ।
कथं चापगतं भूय एतदिच्छामि वेदितुम् ॥ १९.१४ ॥
सनत्कुमार उवाच
पराशरे तु गर्भस्थे विप्रत्वं गाधिजे गते ।
सरस्वत्यां कुरुक्षेत्रे द्वयोरप्याश्रमौ तयोः ॥ १९.१५ ॥
तत्र वैरमनुस्मृत्य विश्वामित्रेण धीमता ।
मिषतस्तु वसिष्ठस्य हतं पुत्रशतं रुषा ॥ १९.१६ ॥
मुनिरप्याह तत्रासौ विश्वामित्रः प्रतापवान् ।
सरस्वतीमथैकान्ते वसिष्ठं मे महापगे ।
स्रोतसा महताक्षिप्य स्नायमानमिहानय ॥ १९.१७ ॥
सैवमुक्ता तु तं गत्वा वसिष्ठं प्राह दुःखिता ।
यदुक्तवांस्तु गाधेयः स चोवाच महानदीम् ॥ १९.१८ ॥
एवं कुरु महाभागे मां नयस्व यथेप्सितम् ।
मा ते क्रूरः स गाधेयः शापं दद्यात्सुदुस्तरम् ॥ १९.१९ ॥
सनत्कुमार उवाच
गाधेयस्य ततः सा तु जुह्वतोऽग्निं दिवाकरे ।
मध्यं प्राप्तेऽनयद्वेगाद्वसिष्ठं स्रोतसा शुभा ॥ १९.२० ॥
तं दृष्ट्वापहृतं व्यास स्रोतसा मुनिसत्तमम् ।
उवाच च्छद्मना यस्माद्वेगेनापहृतस्त्वया ।
तस्मात्त्वं कर्मणानेन सासृक्तोया भविष्यसि ॥ १९.२१ ॥
विश्वामित्रेण सा शप्ता नदी लोकसुखप्रदा ।
अवहद्रुधिरं चैव मांसमेदस्तथैव च ॥ १९.२२ ॥
अथ तीर्थप्रसङ्गेन मुनिभिः समुपागतैः ।
अनुग्रहः कृतस्तस्या येन स्वच्छजलाभवत् ॥ १९.२३ ॥
महतस्तपसः शक्त्या कालेन महता तदा ।
वसिष्ठस्य च तां क्षान्तिं ज्ञात्वा स ऋषिपुंगवः ॥ १९.२४ ॥
विश्वामित्रो महातेजा वसिष्ठे वैरमत्यजत् ।
एवं तौ वैरमन्योन्यं जहतुर्मुनिसत्तमौ ॥ १९.२५ ॥
सनत्कुमार उवाच
य इमं शृणुयान्नित्यं ब्राह्मणाञ्छ्रावयीत वा ।
स दुस्तराणि दुर्गाणि तरत्यश्रान्तपौरुषः ॥ १९.२६ ॥
ह्रीपौरुषौदार्यविहारसत्त्वैः समन्वितः सोज्ज्वलचारुवेषः ।
भवेच्च सर्वामरराजतुल्यस्त्रिपिष्टपे क्रीडति चेच्छया स्वयम् ॥ १९.२७ ॥
एवं तदभवद्व्यास विश्वामित्रवसिष्ठयोः ।
वैरं समाप्तं लोकानां हितार्थं पुनरेव च ॥ १९.२८ ॥
इति स्कन्दपुराणे ऊनविंशतितमोऽध्यायः