स्कंद पुराण

 

स्कन्द पुराण २१

 

सनत्कुमार उवाच

निर्गतोऽथ ततो नन्दी जगाम सरितां वराम्  ।

भुवनामिति विख्यातां सर्वलोकसुखावहाम्  ॥ २१.१ ॥

तां प्रविश्य ततो धीमानेकाग्रो ह्रदमास्थितः  ।

स जजाप तदा रुद्रान्मृत्योर्भीतः समाहितः  ॥ २१.२ ॥

जपता तेन तत्रैव तत्परेण तदाशिषा  ।

कोटिरेका यदा जप्ता तदा देवस्तुतोष ह  ॥ २१.३ ॥

तमागत्याह भगवाञ्छर्व उग्रः कपर्दिमान्  ।

नन्दिंस्तुष्टोऽस्मि भद्रं ते वरं वृणु यथेप्सितम्  ॥ २१.४ ॥

उवाच प्रणतो भूत्वा प्रणतार्तिहरं हरम्  ।

द्वितीयां जप्तुमिच्छामि कोटिं भगवतां विभो  ।

एवमस्त्विति देवोऽपि प्रोच्यागच्छद्यथागतम्  ॥ २१.५ ॥

 

सनत्कुमार उवाच

सोऽवतीर्य ततो भूयः प्रयतात्मा तथैव ह  ।

जजाप कोटिमन्यां तु रुद्रमेवानुचिन्तयन्  ॥ २१.६ ॥

द्वितीयायां ततः कोट्यां सम्पूर्णायां वृषध्वजः  ।

अभ्याजगाम तं चैव वरदोऽस्मीत्यभाषत  ॥ २१.७ ॥

स प्राह भगवन्कोटिं तृतीयामपि कालहन्  ।

जप्तुमिच्छामि देवेश त्वत्प्रसादादहं विभो  ॥ २१.८ ॥

एवमस्त्विति भूयोऽपि भगवान्प्रत्युवाच ह  ।

उक्त्वा जगाम स्वं वेश्म देव्या सह महाद्युतिः  ॥ २१.९ ॥

ततस्तृतीयां रुद्राणां कोटिमन्यां जजाप ह  ।

युगान्तादित्यसंकाशस्ततः समभवद्द्विजः  ॥ २१.१० ॥

तस्य कोटीत्रये व्यास समाप्ते ज्वलनत्विषः  ।

सोमः सह गणैर्देवस्तं देशमुपचक्रमे  ॥ २१.११ ॥

स तं करेण संगृह्य उद्धृत्य सलिलाच्च ह  ।

संमृजानोऽग्रहस्तेन नन्दिनं कालहाब्रवीत् ॥ २१.१२ ॥

 

देव उवाच

शैलादे वरदोऽहं ते तपसानेन तोषितः  ।

साधु जप्तं त्वया धीमन् ब्रूहि यत्ते मनोगतम्  ॥ २१.१३ ॥

 

शैलादिरुवाच

जपेयं कोटिमन्यां तु भूयोऽपि तव तेजसा  ।

वरमेतं वृणे देव यदि तुष्टोऽसि मे विभो  ॥ २१.१४ ॥

 

भगवानुवाच

किं ते जप्तेन भूयोऽपि तुष्टोऽस्मि तव सर्वथा  ।

यद्यत्त्वं वृणुषे कामं सर्वं तत्प्रददानि ते  ॥ २१.१५ ॥

ब्रह्मत्वमथ विष्णुत्वमिन्द्रत्वमथ वायुताम्  ।

आदित्यो भव रुद्रो वा ब्रूहि किं वा ददानि ते  ॥ २१.१६ ॥

 

सनत्कुमार उवाच

स एवमुक्तो देवेन शिरसा पादयोर्नतः  ।

तुष्टाव पुरकामाङ्ग क्रतुपर्वतनाशनम्  ॥ २१.१७ ॥

 

नन्द्युवाच

नमो देवातिदेवाय महादेवाय वै नमः  ।

नमः कामाङ्गनाशाय नीलकण्ठाय वै नमः  ॥ २१.१८ ॥

नमस्तुषितनाशाय त्रैलोक्यदहनाय च  ।

नमः कालोग्रदण्डाय उग्रदण्डाय वै नमः  ॥ २१.१९ ॥

नमो नीलशिखण्डाय सहस्रशिरसे नमः  ।

सहस्रपाणये चैव सहस्रचरणाय च  ॥ २१.२० ॥

सर्वतःपाणिपादाय सर्वतोक्षिमुखाय च  ।

सर्वतःश्रुतये चैव सर्वमावृत्य तिष्ठते  ॥ २१.२१ ॥

नमस्ते रुक्मवर्णाय तथैवातीन्द्रियाय च  ।

नमः कनकलिङ्गाय सर्वलिङ्गाय वै नमः  ॥ २१.२२ ॥

नमश्चन्द्रार्कवर्णाय योगेशायाजिताय च  ।

पिनाकपाणये चैव शूलमुद्गरपाणये  ॥ २१.२३ ॥

गदिने खड्गिने चैव परश्वधधराय च  ।

रथिने वर्मिणे चैव महेष्वासाय वै नमः  ॥ २१.२४ ॥

नमस्त्रिशूलहस्ताय उग्रदण्डधराय च  ।

नमो गणाधिपतये रुद्राणां पतये नमः  ॥ २१.२५ ॥

नमः सहस्रनेत्राय शतनेत्राय वै नमः  ।

आदित्यानां च पतये वसूनां पतये नमः  ॥ २१.२६ ॥

नमः पृथिव्याः पतये आकाशपतये नमः  ।

नमः स्वर्लोकपतये उमायाः पतये नमः  ॥ २१.२७ ॥

नमो योगाधिपतये सर्वयोगप्रदाय च  ।

ध्यानिने ध्यायमानाय ध्यानिभिः संस्तुताय च  ॥ २१.२८ ॥

मृत्यवे कालदण्डाय यमाय च महात्मने  ।

देवाधिपतये चैव दिव्यसंहननाय च  ॥ २१.२९ ॥

यज्ञाय वसुदानाय स्वर्गायाजन्मदाय च  ।

सवित्रे सर्वदेवानां धर्मायानेकरूपिणे  ॥ २१.३० ॥

अमृताय वरेण्याय सर्वदेवस्तुताय च  ।

ब्रह्मणश्च शिरोहर्त्रे यज्ञस्य च महात्मनः  ॥ २१.३१ ॥

त्रिपुरघ्नाय चोग्राय सर्वाशुभहराय च  ।

उमादेहार्धरूपाय ललाटनयनाय च  ॥ २१.३२ ॥

महिषान्धकभेत्ताय स्रष्ट्रे वै परमेष्ठिने  ।

ब्रह्मणो गुरवे चैव ब्रह्मणो जनकाय च  ॥ २१.३३ ॥

कुमारगुरवे चैव कुमारवरदाय च  ।

हलिने मुषलघ्नाय महाहासाय वै नमः  ॥ २१.३४ ॥

मृत्युपाशोग्रहस्ताय तक्षकब्रह्मसूत्रिणे  ।

सविद्युद्घनवाहाय तथैव वृषयायिने  ॥ २१.३५ ॥

हिमवद्विन्ध्यवासाय मेरुपर्वतवासिने  ।

कैलासवासिने चैव धनेश्वरसखाय च  ॥ २१.३६ ॥

विष्णोर्देहार्धदत्ताय तस्यैव वरदाय च  ।

सर्वभूतासमज्ञाय सर्वभूतानुकम्पिने  ॥ २१.३७ ॥

अन्तर्भूताधिभूताय प्राणिनां जीवदाय च  ।

मनसे मन्यमानाय अतिमानाय चैव हि  ॥ २१.३८ ॥

बुध्यमानाय बुद्धाय द्रष्ट्रे वै चक्षुषे नमः  ।

नमस्ते स्पर्शयित्रे च तथैव स्पर्शनाय च  ॥ २१.३९ ॥

नमस्ते रसयित्रे च तथैव रसनाय च  ।

नमो घ्राणाय घ्रात्रे च श्रोत्रे श्रोत्राय चैव हि  ।

हस्तिने चैव हस्ताय तथा पादाय पादिने  ॥ २१.४० ॥

नमोऽस्त्वानन्दकर्त्रे च आनन्दाय च वै नमः  ।

वाचेऽथ वाग्मिने चैव तन्मात्राय महात्मने  ॥ २१.४१ ॥

सूक्ष्माय चैव स्थूलाय सत्त्वाय रजसे नमः  ।

नमश्च तमसे नित्यं क्षेत्रज्ञायाजिताय च  ॥ २१.४२ ॥

विष्णवे लोकतन्त्राय प्रजानां पतये नमः  ।

मनवे सप्तऋषये तप्यमानाय तापिने  ॥ २१.४३ ॥

ब्रह्मण्यायाथ शुद्धाय तथा दुर्वाससे नमः  ।

शिल्पिने शिल्पनाथाय विदुषे विश्वकर्मणे  ॥ २१.४४ ॥

अत्रये भृगवे चैव तथैवाङ्गिरसे नमः  ।

पुलहाय पुलस्त्याय क्रतुदक्षानलाय च  ॥ २१.४५ ॥

धर्माय रुचये चैव वसिष्ठाय नमोऽस्तु ते  ।

भूताय भूतनाथाय कुष्माण्डपतये नमः  ॥ २१.४६ ॥

तिष्ठते द्रवते चैव गायते नृत्यतेऽपि च  ।

अवश्यायाप्यवध्याय अजरायामराय च  ॥ २१.४७ ॥

अक्षयायाव्ययायैव तथाप्रतिहताय च  ।

अनावेश्याय सर्वेषां दृश्यायादृश्यरूपिणे  ॥ २१.४८ ॥

सूक्ष्मेभ्यश्चापि सूक्ष्माय सर्वगाय महात्मने  ।

नमस्ते भगवंस्त्र्यक्ष नमस्ते भगवञ्छिव  ।

नमस्ते सर्वलोकेश नमस्ते लोकभावन  ॥ २१.४९ ॥

न मे देवाधिपत्येन ब्रह्मत्वेनाथवा पुनः  ।

न विष्णुत्वेन देवेश नापीन्द्रत्वेन भूतप  ।

इच्छाम्यहं तवेशान गणत्वं नित्यमव्ययम्  ॥ २१.५० ॥

नित्यं त्वां सगणं साम्बं प्रसन्नं सपरिच्छदम्  ।

द्रष्टुमिच्छामि देवेश एष मे दीयतां वरः  ॥ २१.५१ ॥

त्वं नो गतिः पुरा देव त्वं चैवार्तायनं प्रभुः  ।

शरणं च त्वमेवाथ नान्यं पश्यामि कर्हिचित् ॥ २१.५२ ॥

त्वया त्यक्तस्य चैवाशु विनाशो नात्र संशयः  ।

अन्यां गतिं न पश्यामि यस्या आत्यन्तिकं शुभम्  ॥ २१.५३ ॥

अनुरक्तं च भक्तं च त्वत्परं त्वदपाश्रयम्  ।

प्रतीच्छ मां सदा देव एष मे दीयतां वरः  ॥ २१.५४ ॥

 

सनत्कुमार उवाच

य इमं प्रातरुत्थाय पठेदविमना नरः  ।

स देहभेदमासाद्य नन्दीश्वरसमो भवेत् ॥ २१.५५ ॥

यश्चेमं शृणुयान्नित्यं श्रावयेद्वा द्विजातिषु  ।

सोऽश्वमेधफलं प्राप्य रुद्रलोके महीयते  ॥ २१.५६ ॥

श्रुत्वा सकृदपि ह्येतं स्तवं पापप्रणाशनम्  ।

यत्र तत्र मृतो व्यास न दुर्गतिमवाप्नुयात् ॥ २१.५७ ॥

योऽधीत्य नित्यं स्तवमेतमग्र्यं देवं सदाभ्यर्चयते यतात्मा  ।

किं तस्य यज्ञैर्विविधैश्च दानैस्तीर्थैः सुतप्तैश्च तथा तपोभिः  ॥ २१.५८ ॥

 

 

इति स्कन्दपुराण एकविंशतिमोऽध्यायः

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!