स्कंद पुराण

 

स्कन्द पुराण २२

 

सनत्कुमार उवाच

ततस्तु देवदेवेशो भक्त्या परमया युतम्  ।

अश्रुपूर्णेक्षणं दीनं पादयोः शिरसा नतम्  ॥ २२.१ ॥

कराभ्यां सुसुखाभ्यां तु संगृह्य परमार्तिहा  ।

उत्थाप्य नयने सोमः अश्रुपूर्णे ममार्ज ह  ॥ २२.२ ॥

उवाच चैनं तुष्टात्मा वचसाप्याययन्निव  ।

निरीक्ष्य गणपान्सर्वान् देव्या सह तदा प्रभुः  ॥ २२.३ ॥

 

देव उवाच

जाने भक्तिं तव मयि जाने चार्तिं तवानघ  ।

तस्य सर्वस्य शैलादे उदर्कं संनिशामय  ॥ २२.४ ॥

अमरो जरया त्यक्तो नित्यं दुःखविवर्जितः  ।

अक्षयश्चाव्ययश्चैव सपिता ससुहृज्जनः  ॥ २२.५ ॥

ममेष्टो गणपश्चैव मद्वीर्यो मत्पराक्रमः  ।

इष्टो मम सदा चैव मम पार्श्वगतः सदा  ।

मद्रूपश्चैव भविता महायोगबलान्वितः  ॥ २२.६ ॥

ऋद्धिमच्चैव ते द्वीपं क्षीरोदममृताकरम्  ।

संवासं सम्प्रयच्छामि तत्र रंस्यसि सर्वदा  ॥ २२.७ ॥

कुशेशयमयीं मालामवमुच्यात्मनस्ततः  ।

आबबन्ध महातेजा नन्दिने दिव्यरूपिणीम्  ॥ २२.८ ॥

स तया मालया नन्दी बभौ कण्ठावसक्तया  ।

त्र्यक्षो दशभुजः श्रीमान् द्वितीय इव शंकरः  ॥ २२.९ ॥

ततस्तं वै समादाय हस्तेन भगवान्हरः  ।

उवाच ब्रूहि किं तेऽद्य ददानि वरमुत्तमम्  ॥ २२.१० ॥

आश्रमश्चायमत्यर्थं तपसा तव भावितः  ।

जप्येश्वर इति ख्यातो मम गुह्यो भविष्यति  ॥ २२.११ ॥

समन्ताद्योजनं क्षेत्रं दिव्यं देवगणैर्वृतम्  ।

सिद्धचारणसंकीर्णमप्सरोगणसेवितम्  ।

सिद्धिक्षेत्रं परं गुह्यं भविष्यति न संशयः  ॥ २२.१२ ॥

कर्मणा मनसा वाचा यत्किंचित्कुरुते नरः  ।

शुभं वाप्यशुभं वात्र सर्वं भवितृ तच्छुभम्  ॥ २२.१३ ॥

जाप्यं मानसं तुल्यं वै रुद्राणां तद्भविष्यति  ।

यत्र तत्र मृता मर्त्या यास्यन्ति तव लोकताम्  ॥ २२.१४ ॥

ततो जटास्रुतं वारि गृहीत्वा हारनिर्मलम्  ।

उक्त्वा नदी भवस्वेति विससर्ज महातपाः  ॥ २२.१५ ॥

सा ततो दिव्यतोया च पुण्या मणिजला शुभा  ।

हंसकारण्डवाकीर्णा चक्रवाकोपशोभिता  ।

पद्मोत्पलवनोपेता प्रावर्तत महानदी  ॥ २२.१६ ॥

स्त्रीरूपधारिणी चैव प्राञ्जलिः शिरसा नता  ।

पद्मोत्पलदलाभाक्षी महादेवमुपस्थिता  ॥ २२.१७ ॥

तामुवाच ततो देवो नदीं स्वयमुपस्थिताम्  ।

यस्माज्जटोदकाद्देवि प्रवृत्ता त्वं शुभानने  ।

तस्माज्जटोदा नाम्ना त्वं भविष्यसि सरिद्वरा  ॥ २२.१८ ॥

त्वयि स्नानं तु यः कुर्याच्छुचिः प्रयतमानसः  ।

सोऽश्वमेधफलं प्राप्य रुद्रलोके महीयते  ॥ २२.१९ ॥

 

सनत्कुमार उवाच

ततो देव्या महादेवो नन्दीश्वरमतिप्रभम्  ।

पुत्रस्तेऽयमिति प्रोच्य पादयोस्तं व्यनामयत् ॥ २२.२० ॥

सा तमाघ्राय शिरसि पाणिभ्यां परिमार्जती  ।

पुत्रप्रेम्णाभ्यषिञ्चत्तं स्रोतोभिः स्तनजैस्त्रिभिः  ।

पयसा शङ्खगौरेण देवी देवं निरीक्षती  ॥ २२.२१ ॥

तानि स्रोतांसि त्रीण्यस्याः स्रुतान्योघवती नदी  ।

नदीं त्रिस्रोतसीं पुण्यां ततस्तामवदद्धरः  ॥ २२.२२ ॥

त्रिस्रोतसं नदीं दृष्ट्वा वृषः परमहर्षितः  ।

ननर्द नादात्तस्माच्च सरिदन्या ततोऽभवत् ॥ २२.२३ ॥

यस्माद्वृषभनादेन प्रवृत्ता सा महानदी  ।

तस्माड्ढित्किरिकां तां वै उवाच वृषभध्वजः  ॥ २२.२४ ॥

जाम्बूनदमयं चित्रं स्वं देवः परमाद्भुतम्  ।

मुकुटं चाबबन्धास्मै कुण्डले चामृतोद्भवे  ॥ २२.२५ ॥

तं तथाभ्यर्चितं व्योम्नि दृष्ट्वा मेघः प्रभाकरः  ।

देवोपवाह्यः सिषिचे सनादः सतडिद्गुणः  ॥ २२.२६ ॥

तस्याभिषिक्तस्य तदा प्रवृत्ते स्रोतसी भृशम्  ।

यस्मात्सुवर्णान्निःसृत्य नद्येका सम्प्रवर्तत  ।

स्वर्णोदकेति नाम्ना तां महादेवोऽभ्यभाषत  ॥ २२.२७ ॥

जाम्बूनदमयाद्यस्माद्द्वितीया मुकुटाच्छुभात् ।

प्रावर्तत नदी पुण्या ऊचुर्जम्बूनदीति ताम्  ॥ २२.२८ ॥

एतत्पञ्चनदं नाम जप्येश्वरसमीपगम्  ।

व्याख्यातं फलमेतासां जटोदायां महात्मना  ॥ २२.२९ ॥

तच्च पञ्चनदं दिव्यं देवं जप्येश्वरं च तम्  ।

त्रिरात्रोपोषितो गत्वा स्नात्वाभ्यर्च्य च शूलिनम्  ॥ २२.३० ॥

नन्दीश्वरस्यानुचरः क्षीरोदनिलयो भवेत् ॥ २२.३१ ॥

यस्तु जप्येश्वरे प्राणान् परित्यजति दुस्त्यजान्  ।

नियमेनान्यथा वापि स मे गणपतिर्भवेत् ॥ २२.३२ ॥

नन्दीश्वरसमो नित्यः शाश्वतः अक्षयोऽव्ययः  ।

मम पार्श्वादनपगः प्रियः संमत एव च  ॥ २२.३३ ॥

जप्येश्वरं पञ्चनदं च तद्वै यो मानवोऽभ्येत्य जहाति देहम्  ।

स मे सदा स्याद्गणपो वरिष्ठस्त्वया समः कान्तिवपुश्च नित्यम्  ॥ २२.३४ ॥

 

 

इति स्कन्दपुराणे द्वाविंशतिमोऽध्यायः

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!