स्कंद पुराण
स्कन्द पुराण २५
सनत्कुमार उवाच
ततस्तत्रागतान्देवान् देवताधिपतिर्भवः ।
मरुतः प्राह सम्पूज्य कन्यार्थं सदसत्पतिः ॥ २५.१ ॥
मरुतो ये महावेगा महासत्त्वा महौजसः ।
आमन्त्र्य नाम्ना तानीशः सशक्रः सपितामहः ॥ २५.२ ॥
युष्माकं सुयशा कन्या सुभगा दिव्यरूपिणी ।
दातुमर्हथ तां सुभ्रूं स्नुषां मह्यं महाबलाः ॥ २५.३ ॥
मरुत ऊचुः
त्वमस्माकं च तस्याश्च सर्वस्य जगतस्तथा ।
प्रभविष्णुस्त्रिलोकेश न तु याचितुमर्हसि ॥ २५.४ ॥
त्वयैव देया ग्राह्या च त्वं नो गतिरनुत्तमा ।
मा नः परानिवेशान याचनेन विभावय ॥ २५.५ ॥
पिता नः कश्यपः श्रीमान्मरीचिश्च पितामहः ।
पितामहपिता ब्रह्मा तस्यापि त्वं पितामहः ।
स त्वं पितामहोऽस्माकं न परान्कर्तुमर्हसि ॥ २५.६ ॥
स एवमुक्तो देवेशो मरुद्भिर्देवसत्तमैः ।
सुयशां मरुतां कन्यामानयामास तत्क्षणात् ॥ २५.७ ॥
स्वयं होतास्य तत्रासीद्ब्रह्मा लोकपितामहः ।
कश्यपश्च तथोद्गाता अत्रिः साम स्वयं जगौ ।
अथर्वाङ्गिरसौ देवौ ब्रह्मत्वमपि चक्रतुः ॥ २५.८ ॥
नारदः पर्वतश्चैव चित्रसेनश्च गायनः ।
विश्वावसू रुचिश्चैव हाहा हूहू तथैव च ॥ २५.९ ॥
तथा शालिशिरा यश्च विश्रुतो गण्डमण्डकः ।
ईतिश्चैवेन्द्रवाहश्च यज्ञवाहोऽथ दक्षिणः ।
एते चान्ये च गन्धर्वा जगुर्मधुरकण्ठिनः ॥ २५.१० ॥
उर्वशी चैव रम्भा च घृताची पूर्वचित्त्यपि ।
तिलोत्तमा च विश्वाची अन्याश्चाप्सरसः शुभाः ।
अनृत्यन्त महाभागा नृत्तं सुरमनोहरम् ॥ २५.११ ॥
सनत्कुमार उवाच
स एवमभवद्व्यास विवाहस्तस्य धीमतः ।
नन्दिनो गणमुख्यस्य अनौपम्यो ह्यनिन्दितः ॥ २५.१२ ॥
ततः स तु कृतोद्वाहो नन्दी गत्वा महामनाः ।
पादान्ववन्दे देवस्य देव्या ब्रह्मण एव च ।
शिलादस्य च लोकेशः श्रिया परमया युतः ॥ २५.१३ ॥
देव उवाच
वरं वृणीष्व पुत्र त्वं स्नुषा चेयं तव प्रिया ।
वरं ददामि ते वत्स अनया सहमीप्सितम् ॥ २५.१४ ॥
नन्द्युवाच
भगवन्यदि तुष्टोऽसि त्वयि भक्तिर्दृढास्तु मे ।
सदा च तुष्टो भव मे साम्बः सह गणेश्वरैः ॥ २५.१५ ॥
पितरं चैव मे देव उत्पादकमिमं प्रभो ।
अनुग्रहेण युक्तेन योक्तुमर्हसि कामद ॥ २५.१६ ॥
देव उवाच
सदाहं तव नन्दीश सुतुष्टः सगणेश्वरः ।
पार्वत्या सहितो धीमन्निदं च शृणु मे वचः ॥ २५.१७ ॥
सदेष्टश्च वरिष्ठश्च परमैश्वर्यसंयुतः ।
महायोगी महेष्वासो महाबलपराक्रमः ॥ २५.१८ ॥
अजय्यश्चैव जेता च पूज्येज्यश्च सदा भव ।
अहं यत्र भवांस्तत्र यत्र त्वं तत्र चाप्यहम् ॥ २५.१९ ॥
अयं च ते पिता विप्रः परमैश्वर्यसंयुतः ।
भविष्यति गणाध्यक्षो महागणपतिर्मम ॥ २५.२० ॥
पर्वतं चास्य वैभ्राजं कामगं सर्वकाञ्चनम् ।
उपेतं भवनैर्दिव्यैः प्रयच्छामि जनावृतम् ।
तेनायं सर्वलोकेषु चरिष्यति यथेप्सितम् ॥ २५.२१ ॥
स्थानं श्रीपर्वते चास्य भविष्यति सुपूजितम् ।
भृगौ तस्मिंश्च यः प्राणांस्त्यक्ष्यते वै सुधार्मिकः ।
स कामचारी वैभ्राजे गणपोऽस्य भविष्यति ॥ २५.२२ ॥
सनत्कुमार उवाच
ततो देवी महाभागा शैलादेरददद्वरम् ।
सोऽब्रवीत्त्वयि भक्तिर्मे सदैवानपगा भवेत् ॥ २५.२३ ॥
ततो मरुत्सुता चैव उभाभ्यामपि चोदिता ।
वरं वृणु यथेष्टं वै ताविदं प्रत्युवाच ह ॥ २५.२४ ॥
युवयोरस्तु भक्तिर्मे तथा भर्तरि चैव हि ।
नित्यं चानपगा स्यान्मे धर्मे च मतिरुत्तमा ।
एतदिच्छामि देवेशौ वरं वरसहस्रदौ ॥ २५.२५ ॥
सनत्कुमार उवाच
ततस्तावेवमेतत्ते भवितेति शुचिस्मिते ।
ऊचतुर्मुदितौ देवौ स्नुषां तां वरवर्णिनीम् ॥ २५.२६ ॥
गणाश्चास्य ततोऽभ्येत्य सर्वे देवप्रियेप्सया ।
वरं ददुर्महासत्त्वाः स वव्रे काञ्चनप्रभः ॥ २५.२७ ॥
युष्मासु मम भक्तिश्च ऐश्वर्यं चापि संमतम् ।
वश्याश्च यूयं सर्वे मे प्रियो युष्माकमेव च ॥ २५.२८ ॥
गणा ऊचुः
भवान्मन्तानुमन्ता च गतिरागतिरेव च ।
अस्माकमीशः सर्वेषां देवानामपि चेश्वरः ॥ २५.२९ ॥
कुष्माण्डानां वरिष्ठश्च रुद्राणां त्वं महाबलः ।
ईतीनां द्वारपालश्च प्रमथानां तथैव च ॥ २५.३० ॥
महाबलो महायोगी सेनानीस्त्वं हि नो मतः ।
त्वं भूतो भूतनेता च नायकोऽथ विनायकः ॥ २५.३१ ॥
ग्रहाणामधिपश्चैव उग्रदण्डधरस्तथा ।
त्वमग्रयोधी शत्रुघ्नस्त्वं वीरस्त्वं दिवस्पतिः ॥ २५.३२ ॥
महानुभावस्त्वं चैव क्षीरोदनिलयश्च ह ।
जप्येश्वरनिकेतश्च जप्येश्वरविभावितः ॥ २५.३३ ॥
भावनः सर्वभूतानां वरदो वरदार्चितः ।
अस्माकं वरदश्चैव भव भूतेश्वर प्रभो ॥ २५.३४ ॥
सनत्कुमार उवाच
स एवं गणपैः सर्वैः स्तुतो नन्दीश्वरो विभुः ।
उवाच प्रणतः सर्वान् ब्रूत किं करवाणि वः ॥ २५.३५ ॥
त एवमुक्ता गणपाः सर्व एव महाबलाः ।
ऊचुस्तं दिव्यभावज्ञा देवदेवस्य संनिधौ ॥ २५.३६ ॥
त्वमस्माकं गणाध्यक्षः कृतो देवेन शम्भुना ।
अस्माभिश्चाभिषिक्तस्त्वं नायको धर्मदायकः ॥ २५.३७ ॥
स त्वं शिवश्च सौम्यश्च गुणवानगुणेष्वपि ।
क्षमाशौचदमोपेतो भव नः प्रियकृत्सदा ॥ २५.३८ ॥
सनत्कुमार उवाच
एवमुक्तस्तदा सर्वान् प्रणम्य बहुमानतः ।
शिरस्यञ्जलिमाधाय गणपानस्तुवत्तदा ॥ २५.३९ ॥
नन्द्युवाच
नमो वः सर्वभूतेभ्यो नमो योगिभ्य एव च ।
नमश्चाप्यनिकेतेभ्यो योगीशेभ्यो नमस्तथा ॥ २५.४० ॥
नमः कामचरेभ्यश्च नम उग्रेभ्य एव च ।
मृत्युभ्यश्च यमेभ्यश्च कालेभ्यश्च नमो नमः ॥ २५.४१ ॥
नमः काञ्चनमालेभ्यः सर्वधर्मिभ्य एव च ।
नमो वो वधकेभ्यश्च अवध्येभ्यस्तथैव च ॥ २५.४२ ॥
नमः परमयोगिभ्यो जटिभ्यश्च नमो नमः ।
नमो वोऽदृश्यरूपेभ्यो विकृतेभ्यस्तथैव च ॥ २५.४३ ॥
नमो वल्कलवासेभ्यः कृत्तिवासेभ्य एव च ।
नमः श्वेताम्बरस्रग्भ्यश्चित्रस्रग्भ्यो नमो नमः ॥ २५.४४ ॥
धावद्भ्यश्च द्रवद्भ्यश्च प्रस्थितेभ्यो नमो नमः ।
नमो मुनिभ्यो गायद्भ्यो जपद्भ्यश्च नमो नमः ॥ २५.४५ ॥
नमः शरभरूपेभ्यः शतरूपेभ्य एव च ।
नमः पर्वतवासेभ्यो व्याघ्ररूपेभ्य एव च ॥ २५.४६ ॥
नमो मार्जाररूपेभ्यः काककोकेभ्य एव च ।
नमो दैवतरूपेभ्यः पवनेभ्यस्तथैव च ॥ २५.४७ ॥
नमोऽग्निभ्यस्तथाद्भ्यश्च वरुणेभ्यस्तथैव च ।
नमो धनेशरूपेभ्यः सर्वरूपिभ्य एव च ॥ २५.४८ ॥
नमश्चोदरवक्त्रेभ्यः सर्ववक्त्रेभ्य एव च ।
नमो वामनरूपेभ्यो वामरूपेभ्य एव च ॥ २५.४९ ॥
देवासुरमनुष्याणामाप्यायिभ्यो नमो नमः ।
नमो वः सर्वभूतानां नमो वः सर्वतः शुभाः ॥ २५.५० ॥
ग्रहेभ्यश्च नमो वोऽस्तु मोक्षेभ्यश्च नमस्तथा ।
शुभेभ्यश्च नमो वोऽस्तु अशुभेभ्यस्तथैव च ।
मम सौम्याः शिवाश्चैव भवन्तु गणनायकाः ॥ २५.५१ ॥
इति स्तुता गणपतयो महाबलाः शुभैर्वचोभिः सुरशत्रुनाशनाः ।
दिशन्तु मे सुखमतुलं सुखप्रदा बलं च वीर्यं स्थिरतां च संयुगे ॥ २५.५२ ॥
तपोऽक्षयं स्थानमथातुलां गतिं यशस्तथाग्र्यं बहु धर्मनित्यताम् ।
दिशन्तु सर्वं मनसेप्सितं च मे सुरेश्वराः पुष्टिमनुत्तमां तथा ॥ २५.५३ ॥
सनत्कुमार उवाच
इमौ नन्दिगणेन्द्राणां स्तवौ योऽध्येति नित्यशः ।
सोऽश्वमेधावभृथवत्सर्वपापैः प्रमुच्यते ॥ २५.५४ ॥
सन्ध्यायामपरस्यां तु जपन्पापं दिवाकृतम् ।
पूर्वस्यां संत्यजेद्वापि सर्वरात्रिकृतं जपन् ॥ २५.५५ ॥
सनत्कुमार उवाच
ततस्ते गणपाः सर्वे संस्तुतास्तेन धीमता ।
निसृष्टाश्च तदा जग्मुः प्रणिपत्य वृषध्वजम् ॥ २५.५६ ॥
देवाश्च सर्वलोकाश्च ततो देवः स्वयं प्रभुः ।
सृष्ट्वा नन्दीश्वरगृहं प्रदाय च महामनाः ।
ईप्सितं सह देव्या वै जगाम स्थानमव्ययम् ॥ २५.५७ ॥
य इमं नन्दिनो जन्म वरदानं तथैव च ।
अभिषेकं विवाहं च पठेद्वा श्रावयीत वा ।
ब्राह्मणः स मृतो याति नन्दीश्वरसलोकताम् ॥ २५.५८ ॥
यो नियतस्तु पठेत्प्रयतात्मा सर्वमिमं प्रणतो भवभक्त्या ।
सोऽपि गतः परलोकविचारी नन्दिसमोऽनुचरो हि मम स्यात् ॥ २५.५९ ॥
इति स्कन्दपुराणे पञ्चविंशतिमोऽध्यायः