स्कंद पुराण

इदानीमहमागत्य स्वयमस्मिन्व्यवस्थितः  ।

न च मुक्तं मया यस्मादविमुक्तमिदं ततः  ।

क्षेत्रं वाराणसी पुण्या मुक्तिदं सम्भविष्यति  ॥ २९.३७ ॥

अविमुक्तेश्वरं मां वै योऽत्र द्रक्ष्यति मानवः  ।

गाणपत्या गतिस्तस्य यत्र तत्र मृतस्य ह  ।

प्राणानिह तु संन्यस्य यास्यते मुक्तिमुत्तमाम्  ॥ २९.३८ ॥

पित्रा ते गिरिराजेन पुरा हिमवता स्वयम्  ।

मम प्रियमिदं स्थानं ज्ञात्वा लिङ्गं प्रतिष्ठितम्  ॥ २९.३९ ॥

शैलेश्वरमिति ख्यातं दृश्यतामिदमास्थितम्  ।

दृष्ट्वेदं मनुजो देवि न दुर्गतिमनुव्रजेत् ॥ २९.४० ॥

नदी वाराणसी चेयं पुण्या पापप्रमोचनी  ।

क्षेत्रमेतदलंकृत्य जाह्नव्या सह संगता  ॥ २९.४१ ॥

स्थापितं संगमे चास्मिन् ब्रह्मणा लिङ्गमुत्तमम्  ।

संगमेश्वरमित्येवं ख्यातं जगति दृश्यताम्  ॥ २९.४२ ॥

संगमे देवनद्योस्तु यः स्नात्वा मनुजः शुचिः  ।

अर्चयेत्संगमेशानं तस्य जन्मभयं कुतः  ॥ २९.४३ ॥

इदमन्यन्महत्क्षेत्रं निवासं योगिनां परम्  ।

क्षेत्रमध्ये च यत्राहं स्वयं भूत्वा समास्थितः  ।

मध्यमेश्वर इत्येवं ख्यातः सर्वसुरासुरैः  ॥ २९.४४ ॥

सिद्धानां स्थानमेतद्धि मदीयव्रतचारिणाम्  ।

योगिनां मोक्षलिप्सूनां जन्ममृत्युजितात्मनाम्  ।

दृष्ट्वेदं मध्यमेशानं जन्म प्रति न शोचति  ॥ २९.४५ ॥

स्थापितं लिङ्गमेतच्च शुक्रेण तव सूनुना  ।

नाम्ना शुक्रेश्वरं नाम सर्वसिद्धामरार्चितम्  ॥ २९.४६ ॥

दृष्ट्वेदं मानवः सद्यो मुक्तः स्यात्सर्वकिल्बिषैः  ।

मृतश्च न पुनर्जन्म संसारे तु लभेन्नरः  ॥ २९.४७ ॥

पुरा जम्बुकरूपेण असुरा देवकण्टकाः  ।

ब्रह्मणोऽथ वरं लब्ध्वा गोमायुवधशङ्किताः  ॥ २९.४८ ॥

निहता हिमवत्पुत्रि जम्बुकेशस्ततो ह्यहम्  ।

अभवं जगति ख्यातः सुरासुरनमस्कृतः  ।

दृष्ट्वैनमपि देवेशं सर्वकामानवाप्नुयात् ॥ २९.४९ ॥

ग्रहैः शुक्रपुरोगैश्च एतानि स्थापितानि हि  ।

पश्य लिङ्गानि पुण्यानि सर्वकामप्रदानि तु  ॥ २९.५० ॥

एवमेतानि पुण्यानि मन्निवासानि पार्वति  ।

कथितानि तव क्षेत्रे गुह्यं चान्यदिदं शृणु  ॥ २९.५१ ॥

क्रोशं क्रोशं चतुर्दिक्षु क्षेत्रमेतत्प्रकीर्तितम्  ।

योजनं विद्धि चार्वङ्गि मृत्युकालेऽमृतप्रदम्  ॥ २९.५२ ॥

महालयगिरिस्थाने केदारे च व्यवस्थितम्  ।

गणत्वं लभते दृष्ट्वा क्षेत्रेऽस्मिन्मोक्षमाप्यते  ॥ २९.५३ ॥

गाणपत्यपदात्तस्माद्यतः सा मुक्तिरुत्तमा  ।

ततो महालयात्तस्मात्केदारान्मध्यमादपि  ।

स्मृतं पुण्यतमं क्षेत्रमविमुक्तमिदं शुभे  ॥ २९.५४ ॥

केदारमध्यमे स्थाने स्थानं चैव महालयम्  ।

मम पुण्यानि भूर्लोके तेभ्यः श्रेष्ठतमं त्विदम्  ॥ २९.५५ ॥

यतः सृष्टानि लोकानि ततः क्षेत्रमिदं शुभम्  ।

कदाचिन्न मया मुक्तमविमुक्तं ततोऽभवत् ॥ २९.५६ ॥

अविमुक्तेश्वरं लिङ्गं मम दृष्ट्वेह मानवः  ।

सद्यः पापविनिर्मुक्तः पशुपाशैर्विमुच्यते  ॥ २९.५७ ॥

शैलेशं संगमेशं च स्वर्लीनं मध्यमेश्वरम्  ।

हिरण्यगर्भमीशानं गोप्रेक्षं सवृषध्वजम्  ॥ २९.५८ ॥

उपशान्तशिवं चैव ज्येष्ठस्थाननिवासिनम्  ।

शुक्रेश्वरं च विख्यातं व्याघ्रेशं जम्बुकेश्वरम्  ।

दृष्ट्वा न जायते मर्त्यः संसारे दुःखसागरे  ॥ २९.५९ ॥

एवमुक्त्वा महादेवो दिशः सर्वा व्यलोकयत् ।

विलोक्य संस्थिते पश्चाद्देवदेवे महेश्वरे  ॥ २९.६० ॥

अकस्मादभवत्सर्वं तद्देशं ज्वलितं यथा  ।

सविद्युत्स्तनिताघोषं सूर्यायुतशतोदितम्  ।

तेजोभिरेकतः पूर्णं वह्निभास्करयोरिव  ॥ २९.६१ ॥

ततः पाशुपताः सिद्धा भस्माभ्यङ्गसितप्रभाः  ।

योगीश्वरा महात्मानस्तथा वैतानिकव्रताः  ॥ २९.६२ ॥

अव्यक्तलिङ्गिनश्चैव शिवयोगोज्ज्वलप्रभाः  ।

बहवः शतशोऽभ्येत्य नमश्चक्रुर्महेश्वरम्  ॥ २९.६३ ॥

पुनर्निरीक्ष्य देवेशं ध्यानयोगं च कृत्स्नशः  ।

तस्थुरात्मानमाधाय लीयमाना इवेश्वरे  ॥ २९.६४ ॥

स्थितानां स तथा तेषां देवदेव उमापतिः  ।

संचिन्त्य परमां मूर्तिं बभूव पुरुषः प्रभुः  ॥ २९.६५ ॥

षड्विंश ईश्वरोऽव्यक्तः सूर्यायुतसमप्रभः  ।

कृत्स्नं जगदिवैकस्थं कर्तुमन्त इवास्थितः  ॥ २९.६६ ॥

तस्य तां परमां मूर्तिमास्थितस्य जगत्प्रभोः  ।

न शशाक वपुर्द्रष्टुं हृष्टरोमा गिरीन्द्रजा  ॥ २९.६७ ॥

ततस्तत्सृष्टमात्मानं बुद्ध्वा सा प्रकृतिस्थितम्  ।

प्रकृतेर्मूर्तिमास्थाय योगेन परमात्मिका  ।

तं शशाक वपुर्द्रष्टुं पुरुषस्य परात्मनः  ॥ २९.६८ ॥

ततस्ते लयमाधाय योगिनः पुरुषस्य तु  ।

विविशुर्हृदयं सर्वे दग्धसंसारबीजिनः  ॥ २९.६९ ॥

अनुगृह्य ततः सर्वांस्तान्सिद्धान्यतिपुंगवान्  ।

नीललोहितमूर्तिस्थं पुनश्चक्रे वपुः शुभम्  ॥ २९.७० ॥

तं दृष्ट्वा शैलजा प्राह हृष्टसर्वतनूरुहा  ।

स्तुन्वन्ती चरणौ गत्वा क इमे भगवन्निति  ॥ २९.७१ ॥

तामुवाच सुरश्रेष्ठस्तदा देवीं गिरीन्द्रजाम्  ।

मदीयं व्रतमाश्रित्य भक्तिमद्भिर्द्विजोत्तमैः  ।

यैर्यैर्योग इहाभ्यस्तस्तेषामेकेन जन्मना  ॥ २९.७२ ॥

क्षेत्रस्यास्य प्रभावेन भक्त्या च मम भावतः  ।

अनुग्रहो मया ह्येवं क्रियते मुक्तिदः सदा  ॥ २९.७३ ॥

तस्मादिदं महत्क्षेत्रं ब्रह्माद्यैः सेव्यते मम  ।

श्रुतिमद्भिश्च विप्रेन्द्रैः संसिद्धैश्च तपस्विभिः  ॥ २९.७४ ॥

प्रतिमासमथाष्टम्यां प्रतिमासं चतुर्दशीम्  ।

उभयोः पक्षयोर्देवि वाराणस्यां ममास्पदे  ॥ २९.७५ ॥

शशिभानूपरागे च कार्त्तिक्यां तु विशेषतः  ।

सर्वपर्वसु पुण्येषु विषुवेष्वयनेषु च  ॥ २९.७६ ॥

पृथिव्यां सर्वतीर्थानि वाराणस्यां तु जाह्नवीम्  ।

उत्तरप्रवहां पुण्यां मम मौलिविनिर्गताम्  ॥ २९.७७ ॥

पितुस्ते गिरिराजाच्च स्रुतां हिमवतः शुभाम्  ।

भजन्ते सर्वतोऽभ्येत्य ताञ्छृणुष्व वरानने  ॥ २९.७८ ॥

संनिहित्या कुरुक्षेत्रं सार्धं तीर्थशतैस्तथा  ।

पुष्करं नैमिशं चैव प्रयागं सपृथूदकम्  ॥ २९.७९ ॥

सन्ध्या सप्तऋचं चैव सर्वानद्यः सरांसि च  ।

समुद्राः सप्त चैवात्र देवतीर्थानि कृत्स्नशः  ।

भागीरथीं समेष्यन्ति सर्वपर्वसु काशिगाम्  ॥ २९.८० ॥

अविमुक्तेश्वरं मां च काशीस्थमचलात्मजे  ।

पृथिव्यां यानि पुण्यानि मह्यमायतनानि च  ।

प्रविशन्ति सदाभ्येत्य पुण्यं पर्वसु पर्वसु  ॥ २९.८१ ॥

केदारे चैव यल्लिङ्गं यच्च लिङ्गं महालये  ।

मध्यमेश्वरसंस्थं च तथा पशुपतीश्वरम्  ॥ २९.८२ ॥

शङ्कुकर्णेश्वरं चैव गोकर्णे च तथा ह्युभौ  ।

द्रिमिचण्डेश्वरं चैव भद्रेश्वर तथैव च  ॥ २९.८३ ॥

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!