सप्तशती चंडीपाठ

श्री चण्डिपाठाचे / सप्तशतीचे उर्जातत्व ..

ऊँ ऐं आत्मतत्त्वम् शोधयामि
ह्रीं विद्यातत्वम् शोधयामि
क्लीं शिवतत्वम् शोधयामि
ऊँ ऐं ऱ्हीं क्लीं सर्वतत्वम्
हे असें का ??

ऊँ ऐं ह्रीं क्लीं चामुंडायै विच्चे:

देवी अथर्वशीर्षात *प्रकाशित* झालेला हा मंत्र नवार्ण मंत्र म्हणून प्रसिद्ध आहे.. प्रकाशीत का ? , तर या मंत्राचे तत्व त्या ऋषींना स्फुरले , या मंत्रातील शक्ति त्यांनी जाणली – ग्रहण केली व त्यांच्याद्वारे अथर्वशीर्षाद्वारे आपणा सर्वाना याचा लाभ झाला .
खरेतर हा मंत्र एक पासवर्ड की ( key )  , ऍक्टिवेशन की key  आहे , एका वेगळ्या तत्वाच्या – शक्तीच्या ऍप्लिकेशन ( कार्य ) ची. 😊☺️ मुद्दाम सध्या सहज समजतील असे शब्द वापरले.. 

वाङ्माया ब्रह्मसूस्तस्मात् षष्ठं वक्त्रसमन्वितम् ।
सूर्योऽवामश्रोत्रबिन्दुसंयुक्तष्टात्तृतीयकः ।
नारायणेन सम्मिश्रो वायुश्चाधरयुक् ततः ।
विच्चे नवार्णकोऽर्णः स्यान्महदानन्ददायकः ।।
वाणी चे *ऐं* , मायाचे *ऱ्हीं*  , ब्रह्मसू चे *क्लीं* , सहावे *च* व याच्या बरोबर *आ* वक्त्र , सूर्याचे *म* , आणि अवामश्रोत्र म्हणजे ( वाम नसलेले श्रोत्र म्हणजेच ) उजव्या कर्णाचे *उ* आणि *विंदु* , टकार चा तृतीय *ड* , तसेच नारायणाचा *आ* , वायूचा *य* आणि अधर चा *ऐ*  किंवा *यै* व त्यापुढे विच्चे … आशा या मंत्राचा व त्यातील बीजांची – शक्तीची – तत्वाची फोड – उकल आहे .. यानुसार या मंत्राचा सरळ अर्थ हा की — ” हे ज्ञानचित् स्वरूपिणी महासरस्वती , सद्रूपिणी महालक्ष्मी आणि महाआनंददायिनी किंवा महाआनंद स्वरूपिणी श्री महाकाली , ब्रह्मविद्या प्राप्ति साठी मी तूमचे ध्यान करीत आहे , हे चंडिके मला अविद्येपासून मुक्त कर.. ”  @©श्री श्याम जोशी गुरुजी टिटवाळा
तसेच डामर तंत्र नुसार —
निर्धूतनिखिलध्वांते नित्यमुक्ते परात्परे ।
अखंड ब्रह्म विद्यायै चित्सदानन्दरूपिणि ।
अनुसन्दध्महे नित्यम् वयं त्वां हृदयाम्बुजे ।।

हे निर्धुतनिखिल ध्वांते , हे नित्यमुक्ते , हे परात्परे , हे चित्सदानंदरूपा माते , मी अखंड ब्रह्मविद्या प्राप्तिसाठी माझ्या हृदयकमलात तुझे अनुसंधान करतो ..

विच्चे या शब्दाचे स्वरूप सुद्धा *वित्* म्हणजे ज्ञान तसेच वि विशेषवैरूप्यनञर्थगतिदानेषु , तसेच *वि* इति — निग्रहः ,  नियोगः , निश्चयः ,  हेतुः , अव्याप्तिः , विनियोगः ,  ईषदर्थः ,  शुद्धम् , अवलम्बनम्  ,  विज्ञानम् ,  विशेषः , गतिः  —  मेदिनी तंत्र , तंत्रवर्णोद्धार … यावरून वि चे स्वरूप कळले असेलच. तसेच *व* हे स्वाधिष्ठान चक्राचे बीज.
  , *च* म्हणजे सत् प्रकाश आणि *ई* म्हणजे ब्रह्मानंद देणारी ..

इच्छाशक्तिर्भवेद्ब्रह्मा विष्णुश्च ज्ञानशक्तिमान् । क्रियाशक्तिर्भवेद्रुद्रः सर्व्वे प्रकृतिमूर्त्तिमान् ॥

ऐं ऱ्हीं क्लीं हे तीन बीज म्हणजेच सत्व रज तम हे त्रिगुण , मध्यमा पष्यंती परा या वाणी , ब्राह्मी वैष्णवी व रौद्री या त्रिशक्ति म्हणजेच इच्छा , ज्ञान व क्रियाशक्ती असे हे संतुलित स्वरूप म्हणजेच असे हे सर्व तत्व धारण करणारी अशी ही चामुंडा सदैव ऊर्ध्वगामी , सर्वग्राहक आणि सर्वभोक्ता असे स्वरूप होय.. ©श्री श्याम जोशी गुरुजी टिटवाळा

आणि हे तत्व म्हणजे आत्मतत्त्व , विद्यातत्व , व शिवतत्व ..

ऐ हा बारावा स्वर वर्ण , उच्चारण स्थान तालु व कंठ ,
एतीति ( आ + इण् + विच् ।) आह्वानम् , स्मरणम् ,  आमन्त्रणम् म्हणजे ए हा वर्ण / बीज होय .

ऐकारं परमं दिव्यं महाकुण्डलिनी स्वयम् ।   कोटिचन्द्रप्रतीकाशं पञ्चप्राणमयं सदा ।।
ब्रह्मविष्णुमयं वर्णं तथा रुद्रमयं प्रिये ।
सदाशिवमयं वर्णं विन्दुत्रयसमन्वितम् ।।

कामधेनुतंत्र नुसार ऐ हा ब्रह्म विष्णू स्वरूप मानतात  , तसेच ऐ हे रूप कुंडलिनीचे अव्यक्त – अदृश्य – अस्पष्ट रूप मानतात .. या मध्ये पंचप्राण समाविष्ट असतात असे मानतात..
एकाररूपमध्ये तु किञ्चिद्दक्षे तदोर्द्ध्वतः ।  चन्द्रेन्द्रभानवस्तासु मात्रा शक्तिः क्रमात् स्मृताः ।
त्रिधा शक्तिमयी पूर्ब्बा दुर्गा वाणी सरस्वती ।।  

वर्णोध्दार तंत्रामध्ये हे वर्णन आहे व यात अनेक वेगळे विवेचन सुद्धा आहे. ( या वर्णनावरून ए चे वेगळे अवरूप येते )  त्यामुळे याकडे थोडे दुर्लक्ष करू.. 

ऐर्लज्जा भौतिकः कान्ता वायवी मोहिनी विभुः ।
ऐ या तत्वामुळे भौतिक सुख , षड्रिपु ,  इच्छा , उर्मी या ऐहिक तत्वांचे खरे स्वरूप समजावे म्हणून त्याचे शोधन करायला सांगितले आहे.

शुध ( + भावे ल्यूट ) इति शुधधात्वर्थदर्शनात्  किंवा शौचत्वात किंवा प्रायश्चित्तम् किंवा धातुनिर्द्दोषीकरणम् या अर्थाने हा शोधयामी आला आहे ( राजनिघन्टु , शब्दनिघन्टू , अमरकोश , वैदिकशब्दसूत्र , कात्यायन ) .. म्हणजेच हे आत्मतत्त्व शुद्ध – संतुलित – जागृत  व्हावे यासाठी. आपल्या बुद्धीला – शुद्धतेला लागलेली माया – मोह – रिपू आदी मलीनता निघावी व इच्छित परमानंद प्राप्त व्हावा यासाठी ..
आणि एकक्षरकोष: नुसार ए / ऐ हे बीज म्हणजे साक्षात महेश्वर रूप मानतात.
र – रेफ् – रेफार  — हा 27 वा हलवर्ण
रेफ हा ऋ स्वरूप मानला जातो ( शब्दबोध व्याकरण , वैदिक शब्दकोष)
रेफेण तुल्या प्रकृतिर्म्महात्मनाम्  ।।
तसेच ,
रेफञ्च चञ्चलापाङ्गि कुण्डलीद्वयसंयुतम् ।
आणि
रक्तविद्युल्लताकारं पञ्चदेवात्मकं सदा ।
पञ्चप्राणमयं वर्णं त्रिबिन्दुसहितं सदा ।।
ऋकारं परमेशानि कुण्डली मूर्त्तिमान् स्वयम् ।
अत्र ब्रह्मा च विष्णुश्च रुद्रश्चैव वरानने ॥
सदाशिवयुतं वर्णं सदा ईश्वरसंयुतम् ।
पञ्चवर्णमयं वर्णं चतुर्ज्ञानमयं तथा ॥
रक्तविद्युल्लताकारं ऋकारं प्रणमाम्यहम्” ।।

र किंवा ऋ हा पंचदेवात्मक मानला जातो . अग्नितत्व , शक्तिबीज , ऊर्जावर्ण , तेजवर्ण असे *र* ( *ऋ* ) बीज मानले जाते. हे *र* बीज पावक , तीक्ष्ण म्हणून सुद्धा उल्लेखित आहे.
या  *र*  ला  *ह*  व  *ई*  हे बीज लावून  *ऱ्हिम्*  हे बीज तयार झाले.  षटचक्रमध्ये  *र*  हे बीज मणिपूर चक्र  तर  *ह*  हे बीज विशुद्ध चक्र स्थित आहे ..
*ई* हे बीज ईश्वर स्वरूप मानतात.. तसेच व्याप्ति , गति , प्रत्यक्षत्व असे सुद्धा याचे अर्थ मानतात.  ( तंत्रोक्त वर्णाभिधान , वर्णोध्दारतंत्र , कामधेनुतंत्र )

ईकारं परमेशानि स्वयं परमकुण्डली ।
ब्रह्मविष्णुमयं वर्णं तथा रुद्रमयं सदा ॥
पञ्चदेवमयं वर्णं पीतविद्युल्लताकृतिम् ।
चतुर्ज्ञानमयं वर्णं पञ्चप्राणमयं सदा ।।
यावरून याचे स्वरूप समजेलच ..

आणि हे दोन्ही बीज त्रिकोण रुपी आहेत व दोन्ही बीज सह
बिंदू आहेत , एक सदाशिव बिंदू व दुसरा रुद्र बिंदू. हे दोन्ही बिंदू व इतर ( 16 + 10 = ) 26 दल असे मिळून 27 तत्वांवर हे बीज अधिष्ठित तसेच कारक आहे.. ( या 27 विषयी पुढे केव्हातरी ..)
पञ्चदेवमयं वर्णं पञ्चप्राणमयं सदा ।
त्रिशक्तिसहितं वर्णं त्रिबिन्दुसहितं सदा ।
आत्मादितत्त्वसहितं हृदि भावय पार्व्वति !

आत्मादितत्त्वसंयुतम् ।
सर्व्वतेजोमयं वर्णं सततं प्रणमाम्यहम् ॥
म्हणजेच आत्मतत्व युक्त , व सर्व तेजोमय असा हा वर्ण ..

आधीच्या *ऐ* या बीजमंत्रामुळे शुद्ध झालेले आत्मतत्व या *ऱ्हिम* बिजाने विद्यायुक्त तेजोमय व्हावे म्हणून येथे शोधन.. कारण अग्नितत्व हे तेज म्हणजे ज्ञान देते.. खऱ्या ज्ञानाची म्हणजेच योग्य भाषेत  *यथार्थ*  /  *सत्य*  ज्ञान झाले पाहिजे त्यासाठी हे बीज / तत्व शोधन ..

पुढचे *क्लिं* बीज व शिव तत्व शोधन ..
क , ल , इ / ई यातून तयार झालेले हे बीज ..

*क*  व्यंजनतील प्रथम वर्ण .
ककारः सर्व्ववर्णानां मूलप्रकृतिरेव च ।
सर्व वर्णांचा मूल तसेच प्रकृती म्हणजे उगम ( व अंत किंवा  लय ) होय..
तसेच
क कारे स्थिता काली कैवल्यपददायिनी ॥   व
ककाराज्जायते सर्व्वं कामं कैवल्यमेव च ।।

क कार या बीजच्या स्वरूपाविषयी —
” वामरेखा भवेद्ब्रह्मा विष्णुर्द्दक्षिणरेखिका ।
अधोरेखा भवेद्रुद्रो मात्रा साक्षात् सरस्वती ॥
तसेच ,
कुण्डली अङ्कुशाकारा मध्ये शून्यः सदाशिवः  ।। ”

शिव हे तत्व व त्याचे कार्य सर्वाना माहिती आहेच .. त्याबद्दल वेगळे सांगायला नकोच.. तरीसुद्धा त्यात एक विशेष म्हणजे *प्रत्यभिज्ञा* मध्ये , शैवदर्शन मध्ये हे शिव तत्व व त्याबरोबरचे शक्तितत्व , पंचमुख वगैरे उत्तमरित्या दृश्ययान्वित केले आहे.. पुढे केव्हातरी त्याविषयी पाहू..

अशा या कुंडलिनीस्वरूप , कलाचतुष्टयात्मक: व कैवल्य म्हणजे मोक्ष प्राप्त करून देणाऱ्या *क* बीजाला  *ल*  हे त्रिशक्ती सहित असलेले बीज लागले आहे.. आपण आधीच त्रिशक्ती म्हणजे काय हे बघितलेले आहे.. तर आधीचे आत्मतत्त्व , विद्यातत्व हे दोन तत्व आधीच्या बीजांसह शोधन केल्यानंतर जागृत झालेल्या शिवतत्वाने , शक्तीने , ज्ञानाने ही तिसरी शक्ती , ज्या शक्तीत सर्व सृष्टी सामावलेली आहे म्हणजेच सर्वतत्व अधिष्ठित झालेले आहे अशी ती जगदंबा ( कुंडलिनी , परमोच्च चक्र ) अधिन्यासासह जागृत होते..
म्हणजेच त्या व्यक्तीला खरा साक्षात्कार होतो , कुंडलिनी जागृती , सर्व सृष्टी – समष्टी रूप स्वस्वरूपातून व्यक्त होते ..
आणि ही ऊर्जा म्हणजेच साक्षात चामुंडा .. म्हणूनच तर सप्तशतीमध्ये देवीने सांगितले की जिथे हे मंत्र ( ही पोथी ) पठण केली जाते तिथे मी साक्षात असेन . म्हणजेच ती जागृत होईल .
व आजही या सप्तशतीच्या पठणाने एक विशेष ऊर्जा प्राप्त होते हा अनेकांनी अनुभव घेतला असेलच.. खरेतर सध्या आपण या शक्तींचा वापर भौतिक सुख – इच्छा – कामना परिपूर्ती साठीच करतो व या इच्छा परिपूर्ण होतात हे अनुभव सुद्धा आहेत.. परंतु जर विशेष तत्व – कैवल्य – विशेष आत्मज्ञान साठी याचा वापर केला तर निश्चितच एक अद्वितीय – अवर्णनीय असे अनुभव निश्चितच येऊ शकतात व काहींना आलेले आहेत..
सप्तशतीमध्ये अनेक वेळा हे बीज मंत्र आलेले आहेत , सततच्या पठणाने – श्रवणाने ऊर्जातत्व – विशिष्ट तरंगे निर्माण होऊन भौतिक जगतात ज्या इच्छेसाठी हे कार्य करत आहे ती इच्छा त्या कार्याच्या कारक व कारण या दोन्हीही तत्वांना कार्यशील बनवते व त्या साधकाची इच्छा फलद्रुप होते .. अर्थात यासाठी संपूर्ण शुद्धते सह उत्कट श्रद्धा विश्वास व निर्दोष कर्म असले पाहिजे ..
वरील लिखाणात नवार्ण मंत्र व त्यासंबंधित शक्तितत्व व सप्तशती / चंडीपाठ याचा अल्प परिचय माझ्या अल्पमतीने करून दिला आहे.  यात जे काही उत्तम असेल ते जगदंबा प्रेरणेने असून , यात काही त्रुटी – चूक असेल तर ती सर्वस्वी माझी होय .. जगदंबा आपणा सर्वाना सौख्य समृद्धी आरोग्य व विशेष सत्कर्मसद्बुद्धी देवो ही जगदंबेला प्रार्थना.
जगदंबार्पणमस्तू .. जगदंब उदयोस्तु , उदयोस्तु, उदयोस्तु …. 

@© श्री श्याम जोशी गुरुजी
टिटवाळा .. प्लव भाद्रपद शु त्रयोदशी